Po serii bezprecedensowych naruszeń polskiej przestrzeni powietrznej przez rosyjskie drony rząd zdecydował o sięgnięciu po jeden z najważniejszych instrumentów Sojuszu. Rzecznik rządu Adam Szłapka przekazał, że uruchomiono artykuł 4 Traktatu Północnoatlantyckiego – mechanizm zwołujący konsultacje sojusznicze w sytuacji zagrożenia integralności terytorialnej, niezależności politycznej lub bezpieczeństwa państwa członkowskiego.
„Uruchomiono artykuł 4 Traktatu NATO” – potwierdził rzecznik rządu.
Czym jest artykuł 4 i czym różni się od artykułu 5
Artykuł 4 zobowiązuje państwa NATO do pilnych konsultacji, gdy którekolwiek z nich uzna, że jego bezpieczeństwo jest zagrożone. To narzędzie dyplomatyczne, które umożliwia wspólne omówienie ryzyka, koordynację odpowiedzi i ewentualne wzmocnienie obecności lub środków odstraszania.
W odróżnieniu od artykułu 5, nie uruchamia on automatycznie zobowiązania do zbiorowej obrony z użyciem siły zbrojnej, ale może prowadzić do decyzji wzmacniających obronę i odstraszanie na danym kierunku.
Decyzja podjęta wspólnie przez premiera i prezydenta
Premier Donald Tusk podkreślił, że krok został uzgodniony z prezydentem Karolem Nawrockim po konsultacjach z sojusznikami:
„To była wspólna rekomendacja i wspólna decyzja moja i pana prezydenta. Artykuł 4 to dopiero początek. W czasie konsultacji będziemy oczekiwali zdecydowanie większego wsparcia. To konfrontacja, którą Rosja wypowiedziała wolnemu światu” – powiedział szef rządu.
Co dalej? Scenariusze konsultacji w NATO
W trybie art. 4 Sojusz może m.in.:
-
przyjąć wspólne oceny ryzyka i zwiększyć świadomość sytuacyjną,
-
zdecydować o wzmocnieniu obrony powietrznej i środków rozpoznania,
-
zintensyfikować dyżury lotnicze, rotacje wojsk lub wsparcie logistyczne,
-
zainicjować dodatkowe ćwiczenia i patrole wzdłuż wschodniej flanki.
Równolegle w Warszawie trwają odprawy: BBN koordynuje działania z Kancelarią Premiera, MON i Dowództwem Operacyjnym, a rząd zebrał się na nadzywczajnym posiedzeniu.
Tło: naruszenia przestrzeni i incydent na Lubelszczyźnie
Noc z 9 na 10 września przyniosła wielokrotne wtargnięcia dronów nad terytorium RP podczas zmasowanego ataku Rosji na Ukrainę. Dowództwo Operacyjne RSZ określiło je jako „akt agresji”, wskazując na „realne zagrożenie” dla obywateli i uruchomienie procedur obronnych.
W miejscowości Wyryki (pow. włodawski) doszło do uszkodzenia domu i samochodu – na szczęście nikt nie ucierpiał. Służby nadal zabezpieczają szczątki i weryfikują miejsca upadku elementów obiektów.
Co to oznacza dla mieszkańców
Wojsko i służby proszą o:
-
zachowanie spokoju i stosowanie się do komunikatów,
-
niezbliżanie się do możliwych szczątków obiektów w terenie,
-
zgłaszanie nietypowych znalezisk pod numerem alarmowym.
W miarę postępów konsultacji w NATO i krajowych odpraw będziemy poznawać kolejne środki wzmocnienia bezpieczeństwa polskiego nieba i wschodniej granicy.
