Amerykanie pokazali Niemcom film z obozu… Ich reakcja była miażdżąca (media)

Młody mężczyzna chowa  twarz za kołnierzem swego płaszcza. Kilku jego kolegów zakrywa oczy dłońmi. Jeden nie wytrzymuje i zaczyna płakać. Unikatowa fotografia, która znajduje się obecnie w zbiorach United States Holocaust Memorial Museum, została zrobiona w amerykańskim obozie jenieckim i ukazywała reakcję niemieckich żołnierzy na film nakręcony w obozie koncentracyjnym.

Obraz przerażonych jeńców został uwieczniony w 1945 r. Amerykanie – w ramach denazyfikacji (niem. Entnazifizierung), czyli procesu polegającego na oczyszczeniu życia politycznego, społecznego i kulturalnego w Niemczech z nazizmu – organizowali tzw. konfrontacje.

Ich celem było pokazanie obywatelom i żołnierzom do jakich okrucieństw potrafili posunąć się zwolennicy rasistowskiej ideologii szerzonej przez NSDAP.

Holocaust Memorial Museum – misja

Politykę tę realizowano na wiele sposobów: w miejscach publicznych rozwieszano plakaty ze zdjęciami ofiar, zarządzano obowiązkowe “wycieczki” do miejsc zagłady, wyłączano osoby związane z partią nazistowską od sprawowania stanowisk publicznych.

Zgodnie z założeniami aliantów Niemcy miały się odrodzić jako państwo demokratyczne.

Kierunek powojennych zmian określono już w lutym 1945 r. na konferencji jałtańskiej, stwierdzając że:

“Niemiecki nazizm i militaryzm zostanie wykorzeniony, a alianci ustalą wspólnie obecnie i w przyszłości także inne środki koniczne do tego, aby Niemcy nigdy więcej nie mogły zagrozić swoim sąsiadom albo utrzymaniu pokoju na całym świecie”.

W amerykańskiej strefie okupacyjnej podjęto bardzo śmiałe działania, których zwieńczeniem była ustawa wydana 5 marca 1946 r.

“Mordować kobiety i dzieci”. Tak brzmiał oficjalny rozkaz UPA! Znaleziono dokumenty!

Zgodnie z jej założeniami każdy Niemiec, który ukończył 18. rok życia, był zobowiązany do wypełnienia szczegółowej ankiety, której celem było ustalenie przebiegu jego kariery w III Rzeszy. Po rozpatrzeniu sprawy poszczególnej osoby przez specjale izby orzekające, zapadała decyzja o zakwalifikowaniu jej do jednej z pięciu grup:

1. Główni odpowiedzialni;
2. Obciążeni (czerpiący korzyści z polityki nazistowskiej lub zaangażowani w jej realizację);
3. Mniej obciążeni (osoby o niepewnym współudziale, które wymagały kontroli);
4. Sympatycy;
5. Nieobciążeni.

Jednym ze stałych elementów denazyfikacji były również emisje filmów dokumentalnych, które nakręcono niedługo po wyzwoleniu obozów koncentracyjnych. Widocznym na fotografii żołnierzom pokazano m.in. byłych esesmanów, którzy układają ciała swoich ofiar w mogiłach.

Amerykanie postawili tutaj na swego rodzaju terapię szokową, wychodząc  z założenia, że “jeśli ich uszy nie będą chciały słuchać, to trzeba przemówić do ich oczu”. Wśród widocznych na sali mężczyzn znaleźli się zarówno hitlerowcy popierający politykę Adolfa Hitlera, jak i niezwiązani z jego partią żołnierze, pragnący odwetu za upokarzające ich kraj postanowienia traktatu wersalskiego.

Fotografia bardzo dobrze odzwierciedla tę mieszaninę różnych grup w armii niemieckiej – film wywołuje zgorszenie głównie u młodych ludzi. Tymczasem wielu spośród starszych uczestników seansu przyjmuje marsową minę lub zdradza nawet pewną obojętność.

Czy omawiane zdjęcie oddaje w pełni świadomość ówczesnego niemieckiego społeczeństwa związaną ze zbrodniami, których sprawcami byli decydenci z NSDAP i SS oraz dowódcy Wehrmachtu? Historycy nie mają dziś wątpliwości, że wielu obywateli III Rzeszy musiało zdawać sobie sprawę z masowych morderstw. Badacze podkreślają, że o ile o Aktion Reinhardt, pod którą krył się plan zagłady europejskich Żydów na terenie okupowanej Polski, wiedziała tylko garstka ludzi, o tyle nie ma wątpliwości, że  o eksterminacji Słowian oraz ludzi niepełnosprawnych umysłowo słyszała już spora część społeczeństwa.

Informacje o tym co działo się w obozach koncentracyjnych nie były wprawdzie powszechne, ale niektórzy mogli domyślać się o co chodzi, widząc liczne deportacje Żydów. Nieraz odbywały się też publiczne egzekucje. Świadkami wielu zabójstw byli zwłaszcza szeregowi żołnierze, którzy po powrocie z frontu opowiadali o tym, co wiedzieli swoim rodzinom i przyjaciołom.